Türk gözlemesi, incecik açılan yufkanın çeşitli iç harçlarla doldurulup sacda veya tavada pişirilmesiyle hazırlanan geleneksel bir hamur işidir. Ispanak ve beyaz peynir dolgusu ise en klasik ve sevilen kombinasyonlardan biridir. Evde hazırlaması biraz sabır ve pratik gerektirse de, ortaya çıkan enfes lezzet tüm çabaya değer.
Yöre: Gözleme, Türk mutfağının hemen her yöresinde farklı iç harçlarla kendine yer bulmuş, geleneksel bir köylü yemeğidir. Özellikle Ege, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinde yaygın olarak tüketilir.
Kalori Miktarı: Bir adet orta boy Ispanak ve Beyaz Peynirli Gözleme (yaklaşık 150-200 gram), kullanılan yağ miktarına ve dolguya göre ortalama 350-500 kalori civarındadır. Pişirme sonrası sürülen tereyağı veya eklenen peynir miktarı kalori değerini doğrudan etkiler.
Artı Yönleri:
- Lezzetli ve Doyurucu: İnce hamuru, lezzetli iç harcıyla hem damak zevkine hitap eder hem de uzun süre tok tutar.
- Besleyici: İçerdiği ıspanak sayesinde bol miktarda vitamin (A, C, K) ve mineral (demir) sunarken, peynir de protein ve kalsiyum sağlar.
- Çok Yönlü: Kahvaltıda, ara öğünlerde, öğle veya akşam yemeğinde tek başına veya salata ile tüketilebilir.
- Ev Yapımı Tazelik: Kendi evinizde hazırladığınızda taze ve doğal malzemelerle, katkısız bir lezzet sunarsınız.
- Geleneksel Lezzet: Türk mutfağının otantik ve köklü lezzetlerinden birini deneyimleme fırsatı sunar.
Eksi Yönleri:
- Zaman Alıcı: Hamurun yoğrulması, dinlendirilmesi, incecik açılması ve pişirilmesi biraz zaman ve el becerisi gerektirebilir.
- Yağ İçeriği: Hamur açılırken ve pişirilirken kullanılan yağ miktarı, kalori ve yağ alımına dikkat edenler için önemli olabilir.
- Gluten İçeriği: Geleneksel tariflerde buğday unu kullanıldığı için gluten içerir. Glutensiz beslenenler için özel glutensiz unlarla uyarlanması gerekir.
Öncelikli Olarak Hangi Hastalıklara İyi Gelmez (Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar):
- Gluten Duyarlılığı / Çölyak Hastalığı: Buğday unu kullanıldığı için gluten içerir. Çölyak hastaları veya glutene duyarlılığı olanlar için glutensiz unlarla hazırlanması elzemdir.
- Laktoz İntoleransı: Beyaz peynir ve hamurda kullanılan süt/yoğurt (eğer kullanılıyorsa) laktoz içerir. Laktoz intoleransı olanlar için laktozsuz peynir ve süt ürünleri tercih edilmelidir.
- Yüksek Tansiyon: Tuzlu peynir kullanımı nedeniyle sodyum içeriği yüksek olabilir. Yüksek tansiyon hastalarının tuzsuz veya az tuzlu peynir tercih etmesi önerilir.
- Gut Hastalığı: Ispanak, pürin içerdiğinden gut hastalarının dikkatli tüketmesi tavsiye edilir.
Malzemeler:
Hamur için:
- 4 su bardağı un (yaklaşık 500 gr)
- 1 çay kaşığı tuz
- 1 su bardağı ılık su (yaklaşık 200 ml, hamurun kıvamına göre ayarlanır)
- Yarım su bardağı yoğurt (isteğe bağlı, hamuru daha yumuşak yapar)
- 1 yemek kaşığı zeytinyağı
İç Harcı için:
- 500 gr taze ıspanak, iyice yıkanmış ve ince doğranmış
- 200 gr beyaz peynir, ezilmiş (lor peyniri veya tulum peyniri de kullanabilirsiniz)
- 1 adet orta boy soğan, ince doğranmış (isteğe bağlı, kavurarak eklenebilir)
- Yarım çay kaşığı pul biber (isteğe bağlı)
- Tuz ve karabiber (peynirin tuzuna göre ayarlanmalı)
Pişirmek için:
- Sıvı yağ veya tereyağı (gözlemeyi pişirirken ve piştikten sonra üzerine sürmek için)
Hazırlanışı:
- Hamuru Hazırlama: Geniş bir yoğurma kabına unu ve tuzu alın. Ortasını havuz gibi açın. Ilık suyu, yoğurdu (kullanıyorsanız) ve zeytinyağını ekleyin. Tüm malzemeyi karıştırarak pürüzsüz, ele yapışmayan, orta sertlikte bir hamur elde edene kadar yaklaşık 8-10 dakika yoğurun. Hamuru nemli bir bezle kapatıp oda sıcaklığında en az 30 dakika dinlendirin.
- İç Harcı Hazırlama: Ispanakları iyice yıkayın ve ince ince doğrayın. Derin bir kaba alın. Eğer soğan kullanacaksanız, ince doğradığınız soğanı biraz zeytinyağında pembeleşinceye kadar kavurun ve soğumaya bırakın. Soğuyan soğanları, ezilmiş beyaz peyniri, pul biberi (isteğe bağlı), tuz ve karabiberi ıspanakların üzerine ekleyin. Tüm malzemeyi karıştırın ve kenara alın. (Ispanaklar suyunu salacağı için harcı hazırlayıp hemen kullanın veya suyunu biraz süzün.)
- Hamuru Açma: Dinlenmiş hamuru ceviz büyüklüğünde eşit parçalara bölün. Her bir parçayı unlanmış zeminde oklava veya merdane yardımıyla olabildiğince ince (neredeyse şeffaf olacak şekilde) yuvarlak bir yufka şeklinde açın.
- Gözlemeleri Doldurma: Açtığınız yufkanın bir yarısına hazırladığınız iç harçtan yayın. Kenarlarında biraz boşluk bırakın. Yufkanın boş kalan yarısını harçlı kısmın üzerine kapatın ve yarım ay şeklini verin. Kenarlarını parmaklarınızla veya çatalla bastırarak kapatın.
- Pişirme: Geniş bir sac tavayı veya yapışmaz yüzeyli tavayı orta ateşte ısıtın. Hafifçe yağlayın. Hazırladığınız gözlemeyi tavaya dikkatlice yerleştirin. Her iki tarafı da altın rengi olana ve üzerinde kabarcıklar oluşana kadar yaklaşık her bir yüzü için 3-5 dakika pişirin.
- Servis: Pişen gözlemeyi tavadan alın. Sıcakken üzerine biraz tereyağı sürün (isteğe bağlı, daha lezzetli yapar). Sıcak servis yapın.
Afiyet olsun!
