Kuru fasulye, Türk mutfağının belki de en köklü, en sevilen ve en tartışmalı yemeklerinden biridir. Herkesin evinde pişen, damak zevkine göre farklılaşan bu lezzet, doğru yapıldığında adeta bir şölene dönüşür. Kimi tereyağlı sever, kimi salçalı, kimi etli… İşte size o geleneksel lezzeti yakalayacak, tam kıvamında ve besleyici, sofraların baş tacı en iyi kuru fasulye tarifi!
Kuru Fasulye Hangi Yöreye Ait?
Kuru fasulye, aslında tüm Türkiye’ye ve Balkanlar’dan Orta Doğu’ya uzanan geniş bir coğrafyaya yayılan bir yemektir. Ancak Türkiye içinde bazı yöreler, kendi kuru fasulye yorumlarıyla öne çıkar:
- İspir Kuru Fasulyesi (Rize/Erzurum): Özellikle İspir fasulyesi ile yapılan bu versiyon, ince kabuklu ve çabuk pişen yapısıyla bilinir. Rize’nin Çayeli ilçesi ve Erzurum’un İspir ilçesi, kendine has pişirme teknikleriyle bu yemeği bir sanat eserine dönüştürür. Genellikle daha az salçalı ve tereyağlı olur.
- Diyarbakır Kuru Fasulyesi: Daha çok kemikli etle ve yoğun salçalı bir sosla hazırlanır.
- Nevşehir Kuru Fasulyesi: Pastırmalı ve güveçte pişirilen versiyonları meşhurdur.
Dolayısıyla, “en iyi kuru fasulye” tanımı kişisel tercihlere ve yöresel farklılıklara göre değişse de, bahsedeceğimiz tarif, evde kolayca yapabileceğiniz, genel beğeniye uygun ve klasik bir lezzeti yansıtmaktadır.
Kuru Fasulyenin Artıları ve Eksileri
Artıları:
- Yüksek Protein Kaynağı: Özellikle etle birlikte piştiğinde, kas gelişimi ve onarımı için mükemmel bir protein deposudur.
- Lif Zengini: İçerdiği yüksek lif sayesinde sindirim sistemini düzenler, tokluk hissi verir ve kabızlığı önlemeye yardımcı olur.
- Mineral Deposu: Demir, potasyum, magnezyum, çinko gibi önemli mineraller açısından zengindir. Özellikle demir eksikliği olanlar için faydalıdır.
- Karmaşık Karbonhidratlar: Kan şekerini yavaş yükselten karmaşık karbonhidratlar içerir, bu da enerjiyi dengede tutmaya yardımcı olur.
- Besleyici ve Doyurucu: Uzun süre tok tutar ve vücuda gerekli enerjiyi sağlar.
- Uygun Maliyetli: Protein ve besin değeri yüksek olmasına rağmen oldukça ekonomik bir yemektir.
Eksileri:
- Gaz Oluşumu: İçerdiği oligosakkaritler nedeniyle bazı kişilerde gaz ve şişkinliğe neden olabilir. Bu durumu azaltmak için iyi ıslatmak ve ilk suyunu dökmek önemlidir.
- Uzun Pişirme Süresi: Kuru fasulyenin önceden ıslatılması ve pişirilmesi uzun zaman alabilir.
- Yüksek Kalori (Eğer Yağlı Yapılırsa): Bol tereyağı veya kuyruk yağı ile yapıldığında kalori ve doymuş yağ içeriği artabilir.
- Pürin İçeriği: Baklagiller, pürin içerir. Gut hastalığı olan kişilerin tüketim miktarına dikkat etmesi gerekebilir.
Hangi Hastalıklara İyi Gelmez (Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar)
Kuru fasulye genel olarak çok faydalı bir yemek olsa da, bazı durumlarda dikkatli tüketilmesi gerekebilir:
- Gut Hastalığı: Yüksek pürin içeriği nedeniyle gut hastalığı olan bireylerin ürik asit seviyelerini yükseltebilir. Bu nedenle porsiyon kontrolü veya doktor tavsiyesiyle tüketilmesi önemlidir.
- Böbrek Hastalıkları: Yüksek potasyum ve fosfor içeriği nedeniyle, potasyum ve fosfor alımı kısıtlanan böbrek hastalarının tüketim miktarı konusunda doktorlarına danışması gerekir.
- Hassas Bağırsak Sendromu (IBS): Bazı kişilerde gaz ve şişkinlik nedeniyle IBS semptomlarını tetikleyebilir. İyi ıslatma ve yavaş pişirme önemlidir.
- Diyabet: Karbonhidrat içeriği yüksek olduğu için kan şekerini etkileyebilir. Diyabet hastalarının porsiyon kontrolüne dikkat etmesi ve yanında glisemik indeksi dengeleyici gıdalarla tüketmesi önerilir.
Geleneksel Lezzetiyle En İyi Kuru Fasulye Tarifi
İşte size o lokanta tadında, geleneksel ve damak çatlatan kuru fasulye tarifi:
Malzemeler:
- 2 su bardağı kuru fasulye
- 250 gr dana kuşbaşı (tercihen az yağlı) veya kemikli et
- 2 adet orta boy kuru soğan (yemeklik doğranmış)
- 2 diş sarımsak (isteğe bağlı, ezilmiş)
- 1 yemek kaşığı domates salçası (tercihen ev yapımı)
- 1 yemek kaşığı biber salçası (tatlı veya acı, damak zevkinize göre)
- 2-3 adet kuru sivri biber (isteğe bağlı, güneşte kurutulmuş)
- 1 adet domates (rendelenmiş veya küp küp doğranmış, isteğe bağlı)
- 2 yemek kaşığı tereyağı (lezzet için olmazsa olmaz)
- 1 yemek kaşığı sıvı yağ (etleri mühürlemek için)
- 1 tatlı kaşığı tuz (damak zevkinize göre)
- Yarım çay kaşığı karabiber
- Yarım çay kaşığı kimyon (isteğe bağlı, gazı alır)
- Çeyrek çay kaşığı pul biber (isteğe bağlı)
- Yeteri kadar sıcak su (yaklaşık 5-6 su bardağı)
Hazırlanışı:
- Fasulyeleri Islatma: Kuru fasulyeleri bir gece önceden bol soğuk suyla ıslatın. Sabaha kadar şişip yumuşayacaktır. Bu işlem gaz oluşumunu azaltır ve pişirme süresini kısaltır.
- Ön Haşlama: Islattığınız fasulyelerin suyunu süzün ve yeni su ekleyerek haşlamaya başlayın. İlk kaynamada oluşan köpükleri bir kaşıkla alın. 10-15 dakika kadar haşladıktan sonra bu suyu süzün ve fasulyeleri kenara alın. (Bazı yörelerde ilk suyu süzülmez, ancak gaz sorununu minimize etmek için bu adım önerilir.)
- Etleri Mühürleme: Geniş ve derin bir tencerede (tercihen döküm tencere veya düdüklü tencere) sıvı yağı ısıtın. Kuşbaşı etleri ekleyip suyunu salıp çekene kadar yüksek ateşte mühürleyin. Etler güzelce kızarınca kenara alın.
- Soğan ve Salçaları Kavurma: Aynı tencereye tereyağını ve biraz daha sıvı yağ ekleyin. Yemeklik doğradığınız soğanları pembeleşinceye kadar kavurun. Sarımsakları (kullanıyorsanız) ve kuru biberleri ekleyip kokusu çıkana kadar kavurmaya devam edin.
- Salça ve Baharatlar: Salçaları ekleyip kokusu çıkana kadar yaklaşık 2-3 dakika kavurun. Bu adım, yemeğin rengi ve lezzeti için çok önemlidir. Rendelenmiş domatesi (kullanıyorsanız) ekleyip suyunu çekene kadar kavurun.
- Birleştirme: Önceden mühürlediğiniz etleri ve ön haşlanmış fasulyeleri tencereye ekleyin. Tuz, karabiber, kimyon ve pul biberi de ilave edip tüm malzemeyi güzelce karıştırın.
- Pişirme: Üzerini 2-3 parmak geçecek kadar sıcak su ekleyin. Fasulyenin suyunu çekme oranına göre daha sonra sıcak su ilave edebilirsiniz. Kapağını kapatın.
- Düdüklü Tencerede: Kaynamaya başlayınca düdüğü kapatın ve kısık ateşte yaklaşık 25-35 dakika pişirin. (Fasulyenin cinsine ve düdüklü tencerenizin performansına göre süre değişebilir.)
- Normal Tencerede: Kaynamaya başlayınca kısık ateşe alın ve fasulyeler yumuşayana kadar yaklaşık 1.5 – 2 saat pişirin. Arada bir kontrol ederek suyunun azaldığını fark ederseniz sıcak su ekleyebilirsiniz. Fasulyelerin dağılmamasına, ancak lokum gibi olmasına dikkat edin.
- Dinlendirme ve Servis: Pişen kuru fasulyeyi ocaktan alın ve servis etmeden önce 10-15 dakika kadar demlenmeye bırakın. Bu, lezzetlerin iyice oturmasını sağlar. Sıcak olarak, pilav ve turşu eşliğinde servis yapın. Yanında soğan salatası ve cacık da harika gider.
Afiyet olsun! Bu geleneksel lezzet, sofranıza sağlık ve bereket getirsin.
0
Add to Favorites
